Olsztyn to stolica województwa warmińsko-mazurskiego, położona w południowej części Warmii, nad rzeką Łyną, na Pojezierzu Mazurskim. Jest miastem na prawach powiatu oraz siedzibą władz i najważniejszych instytucji regionu. Stanowi główny ośrodek gospodarczy, kulturowy i edukacyjny.

Na jego terenie znajdują się dwa rezerwaty przyrody roślinności torfowej: Mszar i Redykajny.

Historia Olsztyna rozpoczyna się w XIV wieku. Miasto założył ok. 1334 roku Jan z Łajs. Na początku funkcjonowało pod niemiecką nazwą Allenstein, która pochodzi od pruskiej nazwy Łyny – Alna bądź Alle. Dostał on prawa miejskie w 1353 roku. Wybudowano w nim zamek (siedziba kanonika administratora dóbr kapitulnych) i wzniesiono gotycki kościół św. Jakuba. Do dziś przetrwała wytyczona wówczas sieć ulic, część fortyfikacji, a wiele domów na Starym Mieście posiada średniowieczne fundamenty.

W czasie wojen polsko-krzyżackich Olsztyn przechodził z rąk do rąk. W 1410 roku administrator olsztyński oddał zamek Władysławowi Jagielle. Cztery lata później Olsztyn został zniszczony przez wojsko królewskie. W 1440 roku miasto przystąpiło do Związku Pruskiego. Podczas wojny trzynastoletniej w 1454 roku olsztynianie przeciwstawili się Zakonowi Krzyżackiemu, opanowali zamek i uznali władzę Kazimierza Jagiellończyka. Niestety rok później Krzyżacy ponownie zajęli miasto.

W 1466 na mocy pokoju toruńskiego Olsztyn wraz z całą Warmią przeszedł pod zwierzchnictwo Polski.

Wojna polsko-krzyżacka z lat 1519-1521 spustoszyła miasto oraz całą południową Warmię. W latach 1516-1621 (z roczną przerwą) prace administracji dóbr kapitulnych nadzorował Mikołaj Kopernik. W ostatnim roku wojny z Zakonem skutecznie obronił on olsztyński zamek. Sprowadził także osadników z Mazowsza.

Kolejny wiek przyniósł Olsztynowi rozkwit handlu i rzemiosła. Rozwój zahamowały wojny północne (XVII i XVII wiek), a także zaraza z lat 1709-1712, która niemal całkowicie wyludniła miasto. Olsztyn zdołał poprawić swoje położenie dzięki wsparciu ze strony kapituły warmińskiej. W 1772 roku Warmia przeszła w ręce Prus.

W czasie wojen napoleońskich miasto zostaje obrabowane. W 1807 roku dotarł tu sam Napoleon Bonaparte, aby przyjąć defiladę na olsztyńskim rynku.

W 1818 roku powstał powiat olsztyński.

W drugiej połowie XIX wieku burmistrz Robert Zakrzewski, a potem Oskar Belian bardzo ożywili miasto. Powstał tu nowoczesny szpital (1867 r.), magistrala kolejowa, łącząca Toruń z Królewcem (lata 1872-1873) oraz gimnazjum (1877 r.). W kwietniu 1886 roku wyszedł pierwszy numer Gazety Olsztyńskiej. Pięć lat później powstało Polsko-Katolickie Towarzystwo Ludowe “Zgoda”.

Pod koniec XIX wieku i na początku XX wybudowano nowe gmachy publiczne, m.in. Nowy Ratusz w stylu holenderskiego renesansu, neogotycki kościół św. Józefa, siedzibę rejencji oraz nowoczesne dzielnice mieszkaniowe. Olsztyn zyskał instalację gazową, linię telefoniczną, elektryczność, wodociągi, poruszające się po ulicach tramwaje oraz lotnisko.

Po I wojnie światowej na mocy plebiscytu z 11 lipca 1920 roku Olsztyn przynależał do południowej części Prus Wschodnich. Polska odzyskała go po II wojnie światowej.

Żołnierze Armii Czerwonej podpalili miasto w 1945 roku i zniszczyli jego obudowę w niemal 40 procentach. W marcu tego samego roku Pełnomocnik Rządu na Okręg Warmińsko-Mazurski, Jakub Prawin, przejął administrację Warmii i Mazur. Ludność niemiecka została wysiedlona i zastąpiona polską.

Po 1945 roku Olsztyn mocno się rozwinął. Została przeniesiona do niego siedziba kurii biskupiej. Powstały Olsztyńskie Zakłady Opon Samochodowych oraz zakłady przemysłu spożywczego, maszynowego, drzewnego czy materiałów budowlanych.

W czasie stanu wojennego w mieście działała czynna opozycja. Po 1989 roku wybrano pierwszą demokratyczna radę i zarząd miasta.

W 1999 roku z połączenia trzech szkół wyższych powstał Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.

Cztery lata później uroczyście obchodzono 650-lecie praw miejskich.

Zabytki Olsztyna to m.in.: Gotycki Zamek Kapituły Warmińskiej, Stary Ratusz, neoromański kościół św. Józefa, Dom Gazety Olsztyńskiej, cmentarz żydowski, neogotycki kościół ewangelicko-augsburski, katedra św. Jakuba, Pałac Archiprezbitera czy fragmenty murów miejskich z Wysoką Bramą z XIV w. Warto odwiedzić także Teatr im. Stefana Jaracza, Olsztyński Teatr Lalek, Warmińsko-Mazurską Filharmonię im. Feliksa Nowowiejskiego, Planetarium Astronomiczne czy Muzeum Warmii i Mazur.

Osoby związane z tym miastem to m.in.:

• Mikołaj Kopernik (polski astronom),
• Feliks Nowowiejski (kompozytor),
• Maria Zientara-Malewska (poetka),
• Henryk Panas (prozaik, dramaturg),
• Kazimierz Schilling (astronom),
• Zbigniew Lubiejewski (siatkarz),
• Kazimierz Brakoniecki (eseista, poeta),
• Bronisław Wildstein (dziennikarz),
• Juliusz Machulski (reżyser),
• Izabela Trojanowska (aktorka),
• Włodzimierz Kowalewski (prozaik),
• Piotr Galiński (tancerz),
• Piotr Bałtroczyk (satyryk),
• Przemysław Borkowski (członek Kabaretu Moralnego Niepokoju),
• Krzysztof Hołowczyc (kierowca rajdowy),
• Iwona Pavlović (tancerka),
• Anna Samusionek (aktorka),
• Wojciech Grzyb (siatkarz),
• Wojciech Łozowski (piosenkarz).
• Zespół ENEJ,
• Zespół Big Day.