Olsztyńskie Planetarium Astronomiczne położone jest przy alei Marszałka Józefa Piłsudskiego. Zostało otwarte 19 lutego 1973 roku z okazji pięćsetnych urodzin Mikołaja Kopernika. Wtedy nosiło ono nazwę: Planetarium Lotów Kosmicznych. Jest ono pomnikiem zbudowanym w hołdzie wielkiemu polskiemu astronomowi.
Gmach budowli zaprojektował Ludomir Gosławski. Wielobarwną, składającą się z 205 płytek kompozycję, która znajduje się na wschodniej ścianie atrium, wykonał londyński artysta plastyk: Stefan Knapp. Namalował on również wiszący w hallu portret Mikołaja Kopernika.
Planetarium w Olsztynie jest drugim co do wielkości planetarium w Polsce.
Korzysta się w nim z projektora Spacemaster RFP.
W olsztyńskim planetarium ma swoją siedzibę Federacja Miast Polskich. Znajduje się tam także specjalistyczna Biblioteka Naukowa Planetarium oraz obok – multimedialna biblioteka młodych: Planeta 11.
Olsztyńskie planetarium zajmuje się głównie programami astronomicznymi. W jego ofercie znajdują się m.in. projekcje dydaktyczne dla szkół, a także odczyty, wygłaszane przez specjalistów dla osób bardziej zainteresowanych astronomią. Tematyka odczytów dotyczy poszczególnych zagadnień z astronomii, astronautyki czy historii astronomii i nauk pokrewnych. W jego wnętrzu znajduje się 200 miejsc na widowni.
Najbardziej popularnymi seansami są pokazy różnych zjawisk astronomicznych oraz efekty lotów kosmicznych. W programie wykorzystuje się aparaturę planetarium, rzutniki przeźroczy i wideo projektor.
W urodziny Mikołaja Kopernika, 19 lutego 2012 r. Planetarium zostało symbolicznie ponownie otwarte dla gości. Powodem stał się zakup i instalacja nowego cyfrowego planetarium i systemu odtwarzania filmów fulldome. Dodatkową atrakcją dla gości jest oryginalna, bliźniacza kopia Sputnika 1, identyczna z tym, który poleciał w październiku 1957 roku w kosmos jako pierwszy sztuczny satelita Ziemi.
Z planetarium związane jest Obserwatorium Astronomiczne, znajdujące się w zaadaptowanej wieży ciśnień z 1897 roku. Są w nim prowadzone pokazy nieba (przy bezchmurnej pogodzie). Na tarasie, z najwyższego punktu widokowego obserwatorium można podziwiać panoramę Olsztyna. Do jego wyposażenia należą m.in.: teleskopy (Zeissa, Coude Refraktor czy Meade LX 200), zegar radiowy, zegar wahadłowy Shortta, detektor Conversiego, teleskop promieniowania kosmicznego, chronometry morskie i chronograf.
Na piętrach Obserwatorium znajdują się niezwykłe atrakcje dla zwiedzających. Pracownie i wystawy, gdzie można zapoznać się z historią i współczesnością różnych kierunków badań kosmosu. Na szczególna uwagę zasługuje wystawa materii kosmicznej – jedna z największych w Polsce, gdzie zgromadzono meteoryty każdego rodzaju, w tym księżycowe i marsjańskie. Wśród eksponatów najważniejsze miejsce zarezerwowano dla fragmentów księżycowego gruntu, jaki przywieziony został na Ziemię przez załogę misji Apollo 11.
